NGƯỜI PHỤ TÁ – Robert Walser – Anh Hoa dịch – FORMApuli

Robert Walser rời quê hương Thụy Sĩ tới Berlin năm 1905. Lúc ấy ông hai mươi bảy tuổi; đã xuất bản một cuốn sách, hoài bão của ông là xây dựng một sự nghiệp văn chương. Từ lâu trước đó tác phẩm của ông đã bắt đầu xuất hiện trên các tạp chí uy tín; ông được chào đón ở các hội nhóm nghệ thuật nghiêm túc. Tại Prague xa xôi, các tác phẩm của ông được Franz Kafka trẻ tuổi đọc và mến mộ; thậm chí, nếu dựa vào các truyện ngắn và phác thảo của giai đoạn sớm, Kafka còn cần được xem là một epigone của Walser.

Sự gắn bó cảm xúc của Walser với tầng lớp ông xuất thân, tầng lớp chủ cửa hàng và nhân viên văn phòng cùng giáo viên, rất sâu sắc. Berlin đã cho ông một cơ hội để thoát khỏi xuất thân xã hội của mình, chuyển sang giới trí thức cosmopolite bị trật cấp. Thử đi con đường đó và thất bại, ông quay lại với sự bao bọc của vùng ngoại ô Thụy Sĩ. Song ông không bao giờ quên – thậm chí là không được phép quên – các khuynh hướng độc đoán, phục tùng từ giai cấp của mình, việc nó không chấp nhận những người như ông, những kẻ mơ mộng và phiêu bạt.

Người phụ tá trình bày một hiểu biết sâu sắc về tầng lớp ấy, được lọc qua một cái nhìn phát hiện ra điều kỳ diệu ở mọi nơi.

Một cảnh chèo thuyền, người phụ tá ngồi cùng bà chủ:

“Đâu cần phải đi nhanh làm gì, càng chèo chậm thì chuyến đi – vốn đã ngắn – sẽ càng được dài thêm, và bà thích thế, bởi vì nó đẹp.

Người phụ nữ này xuất thân từ tầng lớp bourgeois chính cống. Bà lớn lên trong sự hữu dụng và sạch sẽ, nơi mà tính thiết thực và sự điềm tĩnh được coi là giá trị cao nhất. Bà đã có rất ít khoái cảm lãng mạn trong đời mình, nhưng chính vì vậy bà càng yêu quý chúng, nâng niu chúng trong sâu thẳm tâm hồn. Những gì người ta phải cẩn thận giấu kín trước đàn ông và trước thế gian – vì không muốn bị coi là một “con ngỗng điên loạn” – chẳng vì thế mà chết đi; chúng vẫn sống tiếp cuộc đời riêng trong sự chật hẹp và lặng lẽ. Sẽ đến lúc hiện ra một cơ hội nhỏ, với đôi mắt lớn đến chào và cầu xin, và khi ấy, những gì tưởng đã lãng quên sẽ được sưởi ấm và sống dậy – nhưng cũng chỉ trong một khoảnh khắc ngắn ngủi. Kẻ nào có thể công khai phô bày lòng ham khoái lạc trước công chúng, kẻ mà hoàn cảnh sống cho phép được như vậy một cách dễ dàng và thuận tiện, thì sẽ nhanh chóng trở nên chai sạn tâm hồn cùng trái tim, làm nguội ngắt tất cả những gì từng cháy rực bên trong. Không, người phụ nữ này chẳng có khiếu thẩm mỹ về màu sắc hay những thứ tương tự, bà không hiểu gì về các luật của cái đẹp, nhưng chính vì thế mà bà cảm nhận được cái đẹp. Bà chưa bao giờ có thời gian để đọc một cuốn sách đầy những ý cao cả, thậm chí bà chưa từng một lần nghĩ đến chuyện cái gì là cao cả và cái gì là thấp hèn. Vậy nhưng sự cao cả giờ lại đang tìm đến bà, và chính nỗi xúc động sâu thẳm ấy, bị hấp dẫn bởi sự vô tri của bà, đang ấp lên ý thức bà đôi cánh ướt đẫm của nó.”

Với Robert Walser, giống Joseph Roth, chúng ta sẽ có ba quyển. Người phụ tá là quyển đầu tiên. Sự xuất hiện của Walser cũng mở rộng phả hệ văn chương Đức-Áo, nhưng theo một hướng khác với Robert Musil, Joseph Roth, Ingeborg Bachmann hay Thomas Bernhard. Robert Walser khiến người ta nghĩ tới Goethe (sẽ là một trong các nhân vật của năm 2026 này), dẫu theo đường lối ngược lại. Một bên là tự chủ hoàn hảo, bên kia là buông mình tuyệt đối, nhưng lại là một. Có người đã gọi tư thế ấy – đối với cuộc đời – là renunciation.

***

NGƯỜI PHỤ TÁ

Tác giả: Robert Walser

Nhà phát hành: FORMApuli

***

Thông tin sách:

Hình thức: Bìa mềm

Khổ sách: 12.5×19 cm

Số trang: 280

Năm phát hành: 2026

***

#binhbanbook #book #Người_phụ_tá #Robert_Walser #FORMApuli