GIÁO DỤC CHÂU ÂU – Romain Gary – Cao Việt Dũng dịch – Xuất bản Khác – Nxb Hội Nhà Văn

Giáo dục châu Âu của Romain Gary là cuốn tiểu thuyết nói tới một giáo dục khác. Độc giả không khỏi lờ mờ nhận ra chủ đề này ngay từ khi thấy nhan đề tác phẩm; song, chỉ là “lờ mờ” bởi lẽ người ta cũng rất dễ hiểu sai – nhất là hiểu nhầm – ý đồ người viết; vả lại, đây cũng là biệt tài của Romain Gary, mà độc giả Việt Nam đã trở nên quen thuộc trong vòng những năm vừa qua: đấy là một nhà văn rất giỏi đánh lạc hướng. “Giáo dục” và “châu Âu” – các từ ngữ cấu tạo nên tên gọi của tiểu thuyết, đối với ai chưa nhìn nhận ra đặc tính linh hoạt đầy bất ngờ của Romain Gary, sẽ rơi vào lầm tưởng nhanh chóng cho rằng nội dung đằng sau đó hẳn nhiên dẫn tới các vấn đề đậm đặc tính lý tưởng và mô phạm.

Nhưng, không mấy ai ở xa sự mô phạm hơn so với Romain Gary. Không cố gắng trình bày bất cứ lý thuyết hay triết lý giáo dục to lớn nào, Romain Gary chỉ muốn nói về nỗi đau và rằng việc đủ đau đớn tỉ lệ thuận với mức độ “được giáo dục” của con người ra sao. Nói cách khác, một giáo dục khác mà tác giả khởi xướng là một giáo dục gắn với nỗi đau và bằng nỗi đau. Trong đó, đối với quá trình trưởng thành của một con người, có đủ đau đớn hay không mới là vấn đề. Người ta chẳng bao giờ thực sự hiểu được gì nếu chưa đau đớn đủ. Chủ đề này đã xuất hiện rất đậm trong Rễ trời, câu chuyện đồ sộ về con người nhỏ bé Morel cầm trên tay khẩu súng trường quyết bảo vệ những con voi ở châu Phi. Ta có thể hiểu, thông qua đây, rằng đau đớn là một vấn đề thiết thân của văn chương Romain Gary, cho dù các tiểu thuyết của Romain Gary (số lượng đặc biệt lớn) nói đến rất nhiều điều.

Việc sự đau đớn xuất hiện ngay trong cuốn tiểu thuyết đầu tay của Romain Gary, Giáo dục châu Âu, hết sức có ý nghĩa. Nhà văn đã tìm thấy ngay từ đầu sợi chỉ dẫn đường cho mình, để có thể đi qua mê cung con người. Ý về đau đớn có lẽ bắt nguồn trước nhất từ chính hoàn cảnh mà nó ra đời, khi Roman Kacew (Romain Gary) đang chiến đấu với tư cách một phi công thuộc đội máy bay ném bom Lorraine chống lại quân đội Đức Quốc xã. Trong những đợt nghỉ giữa các chuyến bay (thật ra, Romain Gary không bao giờ là phi công mà luôn luôn ở vị trí một trong những thành viên của tốp bay; điều này không ngăn cản ông phải trải qua các nguy hiểm lớn), ông sẽ tranh thủ viết tiếp các phần với tâm thế như thể đây là lần viết cuối cùng. Thông qua câu chuyện xoay quanh hành trình một quãng đời gia nhập đội quân du kích của nhân vật chính Janek Twardowski, Romain Gary đồng thời lần tìm chính mình. Đi qua tất thảy nỗi tuyệt vọng, sự khổ đau, niềm thất vọng cùng mất mát, vượt lên trên cả những lý tưởng ảo ảnh vốn dĩ được thêu dệt để nâng đỡ niềm hy vọng run rẩy về cuộc chiến và thắng lợi, tác giả nhận ra điều quan trọng còn lại chính là nỗi đau. Sự đau đớn mới là cái nhân bản của tác phẩm, bên cạnh những lý tưởng mơ mộng dẫn dắt nhân loại ra khỏi cơn ác mộng thời bấy giờ và cả sau này.

(Hoàng Bảo Trân)

***
GIÁO DỤC CHÂU ÂU

Tác giả: Romain Gary

Người dịch: Cao Việt Dũng

Nhà phát hành: Xuất bản Khác

Nhà xuất bản: Nxb Hội Nhà Văn

***

Thông tin sách:

Hình thức: Bìa mềm

Khổ sách: 13,5 x 20 cm

Số trang: 328 trang

Cân nặng: 300gr

Năm phát hành: 2023

***

#GIÁO DỤC CHÂU ÂU

#Romain Gary

#Xuất bản Khác

***