(Tái bản 2025) VIỆT SỬ: XỨ ĐÀNG TRONG 1558 – 1777 – Cuộc Nam Tiến Của Dân Tộc Việt Nam – Phan Khoang – Khai Tâm

Trong số những nhà sử học ở miền Nam trước năm 1975, phải nói là tên tuổi Phan Khoang thuộc số những cây bút được giới sử học và bạn đọc miền Bắc thuộc nhất. Nhiều tác phẩm của Phan Khoang dần dần được giới chuyên môn tham khảo, trích dẫn. Trong số đó, nổi bật là những tác phẩm như: Việt – Pháp bang giao sử lược (Nhà in Nguyễn Văn Bửu, Huế, 1950), Việt Nam Pháp thuộc sử (NXB Khai Trí, Sài Gòn, 1961), Việt sử xứ Đàng Trong (1558-1777) – Cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam (NXB Khai Trí, Sài Gòn, 1969)…
Sinh ra trong một gia đình nhà Nho, thừa hưởng vốn tri thức Hán học phong phú từ người cha – một tiến sĩ Nho học, lại được tiếp nhận nền giáo dục Pháp nên trong các nghiên cứu của ông thể hiện rất rõ sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa học vấn, phương pháp nghiên cứu Đông – Tây. Tuy vậy, sử học mới là lĩnh vực nghiên cứu mà ông thành công nhất, đặc biệt với tư cách người nghiên cứu tự do lại có những tác phẩm để lại nhiều ấn tượng hiếm thấy.
Đúng như cái tên sách rất gợi cảm, Việt sử: Xứ Đàng Trong (1558-1777) – Cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam không chỉ là một cuốn lịch sử của một phần cơ thể dân tộc, quốc gia Việt Nam mà còn là một trong những cuốn sách đầy đặn bậc nhất ở thập kỷ 60 về những vấn đề cơ bản của công cuộc khai phá vùng đất Nam Bộ ngót 300 năm. Đặc biệt, cây bút sử học Phan Khoang có được những nhận định về bản chất của các sự kiện lịch sử (vốn rất phức tạp và chồng chéo) được đưa ra trong quá trình “phục hiện lịch sử Đàng Trong”, sau gần 50 năm, vẫn có sức tham khảo, gợi mở với nhận thức lịch sử ngày nay.
Chúng tôi cũng muốn thưa thêm với bạn đọc rằng, Việt sử: Xứ Đàng Trong mà Phan Khoang dụng công cả đời mình cho tập sách, dù đã để lại cho hậu thế một cuốn sử nghiêm túc, cẩn trọng và có chất lượng sử học đáng kể, nhưng nó cũng khó có thể tránh khỏi những hạn chế có tính thời đại và nghề nghiệp. Chẳng hạn, khi khẳng định công lao Cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam dưới sự dẫn dắt của các chúa Nguyễn mà chúng tôi đã dẫn trong một nhận định tiêu biểu trên đây, rõ ràng cũng cần có cái nhìn toàn diện hơn về địa – chính trị, địa – tộc người, địa – văn hóa; địa – tôn giáo (tác giả dùng từ tông giáo để chỉ thực tại này) cũng như cũng cần sự soi rọi của những thành quả nghiên cứu của khảo cổ học, sử học, dân tộc học… mà ở thời của ông chưa thể có được.
Xin có đôi lời về phong cách viết sử của Phan Khoang: một ngòi bút lịch lãm mà giản dị, uyên thâm mà rất bình dân kể cả khi phải đề cập đến những kiến thức lịch sử phức tạp… Nhờ đó, cuốn lịch sử hơn 200 năm mà ông gọi là Việt sử: Xứ Đàng Trong có được một cấu trúc tưởng đơn giản mà chặt chẽ, ngồn ngộn sự kiện mà vẫn không che lấp gương mặt những nhận vật lịch sử, từ tính cách của các chúa Nguyễn đến hình ảnh người bình dân (tác giả gọi là “sinh hoạt của nhân dân”), ngòi bút sử học chính thống được pha trộn khéo léo với văn phong sắc bén của nhà báo, có khi còn mang chút hơi hướng của “tiểu thuyết lịch sử”.
Công trình nghiên cứu tầm cỡ, với dày đặc tên nhân vật, địa danh đều chú kèm chữ Hán rất cẩn trọng này được Nhà xuất bản Khai Trí xuất bản lần đầu tiên năm 1969. Không đầy một năm sau, Phan Khoang mắc bệnh nặng phải ra nước ngoài chữa bệnh. Năm 1971, ông trở lại Sài Gòn rồi mất. Trong bối cảnh đặc biệt của thời cuộc, Việt sử xứ Đàng Trong (1558-1777) (cuộc Nam tiến của dân tộc Việt Nam) đã phản ánh nhận thức của giới sử học miền Nam trước năm 1975 về lịch sử xứ Đàng Trong và những nỗ lực của họ trong phục hiện quá trình xác lập chủ quyền bờ cõi, hoàn chỉnh không gian quốc gia Việt Nam. Có gì đó ẩn hiện phía sau những trang sử ấy là nỗi niềm của một nhà sử học miền Nam, trong bối cảnh đất nước chia cắt và chiến tranh. Mỗi chữ, mỗi dòng đều đáng quý.
GS.TS. Đỗ Quang Hưng
***
(Tái bản 2025)
VIỆT SỬ: XỨ ĐÀNG TRONG 1558 – 1777 – Cuộc Nam Tiến Của Dân Tộc Việt Nam
Tác giả: Phan Khoang
Nhà phát hành: Khai Tâm
Nhà xuất bản: NXB Đà Nẵng
ISBN: 978-604-84-8344-9
***
Thông tin sách:
Hình thức: Bìa mềm
Số trang: 540 trang
Kích thước: 16 x 24 cm
Năm phát hành: 2025
***
#binhbanbook #sach #book #Việt_Sử_Xứ_Đàng_Trong_1558_1777 #Phan_Khoang #Khai_Tâm