NGƯỜI XÂY TỔ ẤM – CỨ PHỤ NỮ THÌ Ở NHÀ NỘI TRỢ CÒN ĐÀN ÔNG THÌ RA NGOÀI KIẾM TIỀN?

Nguyễn Tuấn Bình

Được xuất bản lần đầu vào năm 1924, “Người Xây Tổ Ấm” mang lại cảm giác tiến bộ, thách thức đáng ngạc nhiên, khi nó dám đương đầu với định kiến về vai trò truyền thống dựa trên giới tính giao cho người chồng và người vợ trong.

Lấy bối cảnh ở một thị trấn nhỏ của Mỹ vào những năm 1920, cuốn sách này đưa ra một “caption” gai góc: liệu trong hoàn cảnh nào đó người đàn ông có vị thế tốt hơn vợ mình để nuôi dạy con cái, trong khi ngược lại, cô ấy có những kỹ năng cần thiết để trở thành trụ cột gia đình.

Một khái niệm cấp tiến vào thời điểm đó! Và mặc dù xã hội đã thay đổi đáng kể kể từ khi cuốn tiểu thuyết đầu tiên xuất hiện, các nguyên tắc cốt lõi mà Canfield Fisher đưa ra vẫn có cảm giác phù hợp cho đến ngày nay.

Nhân vật trung tâm của câu chuyện là gia đình Knapp: Lester, một nhân viên kế toán cho cửa hàng bách hóa Willing, vợ anh, Evangeline, và ba đứa con của họ, Helen, Henry (cả hai đều đang đi học) và Stephen (vẫn còn chập chững biết đi). Khi câu chuyện mở đầu, chúng ta thấy Evangeline vật lộn với những thách thức làm việc nhà, mắc kẹt trong vai trò cô không hề thích thú. Trong khi mọi người trong thị trấn đều ngưỡng mộ cô như người nội trợ mẫu mực, Evangeline lại căm ghét sự tất bật của tất cả những công việc này, che giấu cảm xúc thật của mình với cả bạn bè và hàng xóm.

Cuộc sống của cô là gì? Một vòng luẩn quẩn những công việc nhà đáng ghét, mà dù có vội vàng đến đâu, cô cũng chẳng bao giờ hoàn thành. Cô căm ghét công việc nhà biết bao! Nhìn thấy một chậu rửa đầy bát đĩa khiến cô muốn hét lên. Và cô còn có gì nữa? Cô đơn; đơn điệu triền miên; những ngày tháng trống rỗng, xám xịt, hết ngày này đến ngày khác, đầy rẫy những công việc nặng nhọc. Không ngừng cãi vã về sự bất cẩn, đãng trí và tính nhõng nhẽo của bọn trẻ! Cô căm ghét cái trò nhõng nhẽo đó nhất trên đời!

Hơn nữa, cô còn thiếu kiên nhẫn và thấu hiểu để nuôi dạy con cái, luôn la mắng chúng mỗi khi chúng bất cẩn, khiến sức ép ngày càng đè nặng lên cô. Vì vậy, mặc dù ngôi nhà của gia đình Knapps luôn sạch sẽ ngăn nắp, đủ đầy đồ đạc do Evangeline tự tay làm, nhưng đó không phải là mái ấm hạnh phúc; thay vào đó, bọn trẻ sợ mẹ, sợ cô nổi cơn thịnh nộ nếu chúng vô tình làm bừa bộn. Về phần mình, Evangeline dường như không hề hay biết về nỗi sợ hãi của các con, nhưng người đọc có thể thấy rõ điều đó.

Trong khi đó, Lester cũng không mấy vui vẻ trong công việc. Là người đàn ông nhạy cảm, giàu lòng trắc ẩn, anh lại thiếu năng khiếu kinh doanh. Khi Lester bỏ lỡ mất cơ hội thăng tiến, anh cảm thấy vô cùng đau khổ vì sự thiếu hụt đóng góp của mình cho gia đình, đặc biệt là khi gia đình Knapp đang gặp khó khăn về tài chính.

Mọi chuyện lên đến đỉnh điểm khi Lester phải gánh chịu hai đòn giáng. Thứ nhất, anh mất việc trong cuộc tái cơ cấu tại nơi làm việc; và thứ hai, một tai nạn nghiêm trọng khiến anh không thể đi lại, có nguy cơ ngồi xe lăn vĩnh viễn. Tuy nhiên, chính chuỗi sự kiện này đã tạo bước ngoặt cho gia đình anh, làm số phận của họ thay đổi theo hướng tốt đẹp hơn. Với việc Lester chỉ ở nhà, Evangeline phải tìm việc làm. May mắn cho gia đình Knapps, người ta nhìn thấy tiềm năng ở Evangeline khi cô đến xin việc, và anh đã đề nghị cô vào làm nhân viên thủ kho đang có rất nhiều người thèm muốn – một vị trí mà cô chấp nhận ngay.

Điều thú vị của cuốn tiểu thuyết thú vị này là lúc ta chứng kiến ​​Evangeline phát triển như thế nào trên cương vị mới. Với kỹ năng tổ chức xuất sắc và sự chú ý tỉ mỉ đến từng chi tiết, cô sớm làm chủ được kho hàng, vượt xa nhiệm vụ thông thường nhờ tinh thần ham học hỏi. Việc thăng chức lên nhân viên bán hàng nhanh chóng diễn ra, cho phép Evangeline phát huy năng khiếu về phong cách, hướng dẫn khách hàng chọn đúng trang phục phù hợp để thể hiện tối đa nét đẹp của họ.

Lester hiểu vợ mình hơn biết bao sau vài tháng quan sát cô trong một cuộc sống phù hợp với cô, so với mười bốn năm chứng kiến ​​cô kiên nhẫn và chịu đựng một cuộc sống không đúng ý mình. Liệu Eva này có còn như xưa? Cô Eva này, người phụ nữ tìm về mỗi tối, mệt mỏi về thể xác, kiệt sức chưa từng thấy, nhưng ta lại thấy vẻ hài lòng, mãn nguyện…

Trong khi đó, trở về nhà, Lester bắt đầu cuộc sống của một người chồng nội trợ như vịt gặp nước. Thoát khỏi sự ràng buộc của phòng kế toán, Lester có nhiều thời gian để quan tâm đến các con, tìm cách thấu hiểu từng cá nhân, xác định nhu cầu của chúng và điều chỉnh cách tiếp cận cho phù hợp. Anh nhận thấy Susan – đứa nhỏ suy nghĩ sâu sắc – cần được hỗ trợ để cho phép cô thể hiện bản thân thay vì kìm nén mọi thứ bên trong. Anh cũng hiểu Henry –cậu bé quyết tâm và kiên nhẫn – sẽ được hưởng lợi từ việc nuôi thú cưng, sau đó thuyết phục Evangeline cho cậu bé nuôi một chú chó con. Và cuối cùng, anh xác định được nguyên nhân gốc rễ vì sao Stephen nghịch ngợm thế, xoa dịu nỗi sợ hãi của cậu về chú gấu bông bằng sự kiên nhẫn và đồng cảm. Thật tuyệt vời khi thấy các con trưởng thành dưới sự chăm sóc của người cha, tất cả cùng nhau cố gắng lo liệu việc nhà và nấu nướng tốt nhất có thể, bất chấp những quan niệm thông thường và chuẩn mực xã hội truyền thống.

Một trong nhiều điều Canfield Fisher làm rất tốt ở đây là chứng minh giá trị của việc nội trợ, thách thức mọi quan niệm cho rằng nó thấp kém hơn công việc được trả lương bên ngoài.

“Eva đã làm việc khâu vá nhiều năm rồi,” anh [Lester] nói với giọng ấm áp, “và làm cả việc nhà nữa. Tại sao tôi lại không làm?” Anh nhìn cô chăm chú và tiếp tục, “Cậu có biết cậu vừa nói gì với tôi không, Mattie Farnham? Cậu đang nói với tôi rằng cậu thực sự nghĩ việc nội trợ là công việc nghèo nàn, tầm thường, rẻ tiền, và nó làm thấp kém phẩm giá hơn bất kỳ ai làm việc gì khác.” (trang 162)

Khi cuốn tiểu thuyết xuất sắc này đi đến hồi kết, người đọc biết thêm diễn biến mới về tình hình sức khỏe của Lester. Nó đe dọa làm xáo trộn sự cân bằng mới tìm thấy của gia đình này, nhưng tôi sẽ để bạn tự khám phá điều đó, nếu bạn quyết định đọc cuốn sách.

Câu chuyện chẳng của riêng ai, “Người Xây Tổ Ấm” của Dorothy Canfield Fisher khơi gợi cho độc giả Việt Nam những suy nghĩ  thách thức quan niệm truyền thống về vai trò giới tính trong một gia đình và hôn nhân thành công. Bạn thử đọc nhé!